Açık kaynak olarak geliştirmekte olduğumuz ilk projemizi geliştirmeye başlamadan önce bir açık kaynak dünyasında daima dilden düşmeyen lisans kavramının tam olarak ne olduğunu bilmediğimizi fark ettik. Git versiyon kontrolünü kullanan kod depo sitelerini gezenler paylaşılan kodlarda LICENCE.md dosyasını mutlaka görmüşlerdir. Bu yazımızda LICENCE dosyasının içerisine yazılan açık kaynak lisanslarından bahsedeceğim.
Her işte olduğu gibi yazılım dünyasında da yasal hakların korunması gerekiyor. Herkesin kodunu açık olarak yayınlandığı bu platform da bu haklar nasıl korunuyor? Bu özgür yazılım hareketinin önderi Richard Stallman‘dır. Stallman hür yazılımı tanımlayarak “CopyLeft” kavramını yazılım özgürlüğünü sağlayabilmek için çıkarmıştır.
Fazla detaya girmeden açık kaynak dünyasında en çok kullanılan lisanslardan bahsedelim.
GPL Nedir?
GNU GPL olarak da bilinen GPL, General Public License teriminin kısaltılmış ifadesidir. GPL, en çok kullanılan özgür (ücretsiz) yazılım lisansıdır. İlk sürümü 1989 yılında Richard Stallman tarafından GNU Tasarısı için kaleme alınmıştır. Üçüncü ve son sürüm ise Richard Stallman’ın yöneticisi olduğu Özgür Yazılım Vakfı, Eben Moglen ve Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alındı ve özgür yazılım topluluklarının çeşitli itiraz ve katkılarıyla son halini aldı.
Bu lisans, yazılımın herkes tarafından serbestçe kullanılmasını, değiştirilmesini ve yeniden dağıtılmasını sağlar. WordPress de GPL lisansı altında piyasaya sürülmüş bir yazılımdır. Bu, WordPress’in herkes tarafından kullanılabilen, değiştirilebilen ve genişletilebilen bir açık kaynaklı yazılım olduğu anlamına geliyor.
Özgür Yazılım Vakfı (Free Software Foundation) tarafından kaleme alınan GNU Genel Kamu Lisansı, dört temel özgürlüğü güvence altına almayı amaçlar. Bu dört temel özgürlük sırasıyla şunlardır:
Özgürlük 0: Programı sınırsız kullanma özgürlüğü.
Özgürlük 1: Programın nasıl çalıştığını inceleme ve amaçlara uygun değiştirme özgürlüğü.
Özgürlük 2: Programın kopyalarını sınırsız dağıtma özgürlüğü.
Özgürlük 3: Programın değiştirilmiş halini dağıtma özgürlüğü.
GPL (Genel Kamu Lisansı)
GPL lisansı ilk olarak 1989 yılında yayınlanmıştır. Güncel sürümü GPL V3 dür. En çok kullanılan özgür yazılım lisansı diyebiliriz. GPL teşvik edici gelişime açık bir lisansdır. Hem geliştirici hem de kullanıcı açısından büyük olanaklar sağlar. GPL’in en çok dikkat ettiği konu üretilen yazılımın kaynak kodları ile beraber dağıtılmasıdır.
GPL lisansını kullanan bir yazılımı alıp kendi projenize eklerseniz siz de kaynak kodunuzu GPL ile lisanslamalısınız ve açık kaynak olarak dağıtmalısınız. GPL, yazılımın ücretlendirme konusunda fikir beyan etmez, yazılımlar ücretsiz olmak zorunda değildir. Bu ibare lisansta bulunmasına rağmen GPL lisanslı yazılımların çoğu ücretsizdir.
GPL in dezavantajı diyebileceğimiz bir yanı ise GPL ile lisanslanmış yazılımın başkaları tarafından değiştirilerek geliştirilmesi sonucunda elde ettiği gelire hiç bir konuda maddi talepte bulunamazsınız. Yaptığınız yazılımın ya da kütüphaneden gelir elde etmek gibi bir durumunuz varsa başka lisanslarla lisanslamanız gerekir.
GPL lisansı kullanarak geliştirilen yazılımlar;
Mozilla, Mozilla ThunderBird, GIMP, Audacity, Scribus, eMule, Vuze, Shareaza, Notepad++, VLC, Processing
LGPL (Kısıtlı Genel Kamu Lisansı)
Kısıtlı Genel Kamu Lisansı (LGPL) genel ağırlıklıkta kütüphane olarak geliştirilen yazılımlarda kullanılır. GPL in aksine LGPL’de geliştirdiğiniz bir kütüphaneyi özel mülk yazılımın içerisinde kapalı kaynak olarak kullanabilirsiniz. Ancak LGPL ile geliştirilmiş kütüphanenin içerisinde herhangi bir değişiklik yapmış veya yama geliştirmiş iseniz bu kısmı açmak zorundasınız.
Büyük yazılım firmaları LGPL ile ilgili kütüphaneleri kendi projelerine eklerken script dosyaları yazarak kendi projelerine bağlarlar. Böylelikle LGPL de bir değişikliği kolaylıkla açık olarak yayınlama imkanına sahip olurlar.
LGPL lisansı altında geliştirilen yazılımlar;
Mozilla, Mozilla ThunderBird, GIMP, LibreOffice,Processing, OpenGL
BSD Lisansı
BSD lisansı adını Berkeley Software Distribution dan alır. Özgür yazılım lisans ailesindendir. Yazılım üzerine neredeyse hiç bir sınırlama koymaz. İstenilen şekilde değiştirebilirsiniz, kodu kapatabilirsiniz ve üzerinden para kazanabilirsiniz. İsteyen herkes istediği gibi kullanabilmektedir.
BSD lisansı altında geliştirilen projeler;
PostgreSQL, OpenCV
MPL (Mozilla Kamu Lisansı)
MPL açık kaynak lisans ailesi içerisindedir. Genel olarak BSD lisansının olanaklarıyla Genel Kamu Lisansını bir araya getirmeye çalışan bir lisansdır.
MPL lisansı altında geliştirilen yazılımlar;
Mozilla, Mozilla ThunderBird, LibreOffice
MIT Lisansı
MIT lisansı üzerinde geliştirilmiş olan yazılımın bir kopyasını dağıtma, kullanma, kopyalama, değiştirme, alt lisanslama gibi imkanların hepsini sağlar.
Ticari ve hususi olarak kullanma imkanını sağlar.
Zorunlu yapmanız gereken MIT lisans ibaresini kodunuza eklemeniz gerekmektedir ve telif bulundurmanız gerekmektedir. Yazarları sorumlu tutamazsınız.
Apache Lisansı
Apache lisansı yazılan programın kodlarının tüm kopyaları, değiştirilmiş ve ya değiştirilmemiş, lisansın bir kopyası eşliğinde dağıtabilir ya da kullanabilir. Üzerinde yapılan değişiklikler değiştirilmiş olarak işaretlenmelidir. Ticari kullanım olarak kullanım imkanı sağlar.
Açık kaynak olarak geliştirmekte olduğumuz yazılımları inceleyebilir ve bize destek sağlayabilirsiniz.
Bir sonraki yazımız da görüşmek dileğiyle.
alıntıdır